بسم الله الرحمن الرحیم⚖️⚖️⚖️
سنه ۱۳۸۱شمسی شناخت و معرفی دو ایل ودو قوم اصیل در دل جغرافیای ایلام ایل پنجستون وایل ده‌بالایی که در نظر اصالت از بنیانگذاران مرکز شهر ایلام می‌باشند و توسط سر لشکر حاجی‌علی رزم آرا در سنه ۱۳۰۸شمسی
و در سنه۱۳۹۰ توسط جعفر خیتال و در سنه ۱۳۸۷رستم خان رفعتی و در سنه۱۳۹۷ توسط علی رضا اسدی

ودر. سنه۱ ۱۴۰توسط حجت اله جلالیان بصورت دقیق وتحقیق فیزیکی وحضوری از سال۱۳۵۴تا۱۴۰۱هم شجره نامه اجداد خویش وبرادران اجدادی خود پنجستون در قالب درختی زیبا وتنومند بدون کم وکاست که سامانه سهیم ثبت احوال ثبت گردیده ودر دست رس اقوام قرار داده و هم بصورت خاندانی در کتاب تبارنامه بهادری کوشا بوده وجغرافیا ذکر شده بصورت گردشگری وشناخت کامل از کل جوانب نوشته شده ۲۱//۱۲//۱۴۰۱کتاب تبارنامه دکتر محمد جلیل بهادری پس از زحمات وتحقیق ۳۰سال مستمر
در وصف این قبایل وایل دیرین واصیل پنجستون وهم نگره وهویت ایل دهبالایی بطور دقیق وبدون کم وکاست بیان فرمودن وبا تحقیقات قانونی و .عرفی و ومردمی بدون حاشیه کامل گردیده اند به حضور تمام اقوام ذکر شده درصدرات کتابش فرد به فرد به چاپ رسیده وتمام آثار وصنایح دستی واملاک این ابزارها به شرح زیر در جغرافیا استان ایلام توضیح داده شده استان ایلام با مساحت ۲۰٬۱۳۳ کیلومتر مربع، بیست و دومین استان ایران از نظر وسعت به‌شمار می‌رود. مختصات ج موغرافیایی استان ایلام ۳۳٫۶۳۸۵۳۱°شمالی ۴۶٫۴۲۲۶۴۹° شرقی می‌باشداستان ایلام در جنوب غرب ایران در سلسله جبال زاگرس واقع است و از غرب با کشور عراق از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه است و دارای ۴۲۵ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق است و۵۰کیلومتر در مسیر ایل پنجستون ودهبالایی است. استان ایلام به همراه استان خوزستان دارای طولانی‌ترین مرز بین‌المللی با کشور عراق است.
نام‌گذاری
وجه تسمیه
بسیاری بر این عقیده اند که ایلام به معنی کوهستان میباشد که اشاره به کردها دارد. در سوره فتح آیه ۱۶ کتاب قرآن خداوند از محمد میخواهد به سوی قومی جنگجو و پر قدرت بروند. ابوهریره درباره این آیه میگوید:اینها کردها هستند,کردهایی که روی تپه ها زندگی می کردند و یا از تپه ها بالا می رفتند. همچنین ابن عمرعبدالله پسر عمر از زبان ابوهریره نقل کرده است که:”شما با قومی جنگ می کنید که کفش هایشان از پوست دامهایشان درست شده است. : .
نام این منطقه، پس از حمله اسکندر مقدونی، ماسبذان و مهرگان‌کذک بوده‌است ایلام روستای رز در آن اقامت داشته و سید مهدی عباسی در روستای رز در حین شکار به دیواره برخورد کرده وفوت کرده وقبرش در سراب ایلام کنونی محله رز از قرن سیزدهم قمری تا دوره رضاشاه به این ناحیه پشتکوهِ لرستان به علت وجود والیان اهل لر می‌گفتند. پس از شکست مسلحانه والیان و لر ایلات کرد قدرت یافتن حکومت مرکزی در شهریور ۱۳۰۷ ه‍.ش در زمان پادشاهی رضاشاه به موجب تصویب‌نامهٔ هیئت وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن ایلام باستان، نام روستای حسین‌آباد،که توسط صاحبان این دیار گذاشته به ایلام تغییر یافت و این روستا که دهبالا وده پایین وخاندان دیگری مثل عبدالهی وسلیمانژاد ورشنو وابوقداره بختی وچندین خاندان محترم دیگری بود به عنوان شهر ایلام انتخاب شد. منطقه تمدن باستانی ایلام در استان‌های فارس و خوزستان امروزی تمرکز داشت اما ظاهراً تصمیم دوران رضاشاه برای نام‌گذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی قدیم بخشی از ناحیه ایلام باستان بوده‌است.

ایلام شکلی نادرست از واژه سامی عیلام به معنای جای بلند و منطقهٔ کوهستانی است.که پرهیز از حرف ع عربی در این تغییر املا تأثیر داشته‌است.

تقسیمات استانی
استان ایلام مرکز آن ده بالا وده پایین یعنی ده‌بالایی و ‌پنجستون میباشد وچندین خانواده دیگری که نامشان در بالا ذکرشده دارای دوازده شهرستان به این شرح است:

شهرستان چرداول
شهرستان سیروان
شهرستان ایوان
شهرستان ملکشاهی
شهرستان مهران
شهرستان بدره
شهرستان آبدانان
شهرستان دره‌شهر
شهرستان دهلران
شهرستان هلیلان
شهرستان ایلام
شهرستان چوار
این شهرها از سال ۱۳۱۶ ه‍.ش در تقسیمات کشوری، ایلام بخشی از استان پنجم یعنی کرمانشاهان گردید وایل پنجستون در سنه۳//۳// ۱۳۱۷توسط .وزارت داخله طی حکمی چندین نفر از سران ایل ‌پنجستون از جمله کداخدا رحیم بیگ جمشیدی وتشمال ناصر یوسفی وتشمال حبیب اله بهادری وچندین نفر از سران پنجستون بانقلان وچالسرا وچم اب ومهدی آباد و اسمشان در لوح حاضر نوشته ولی کمی مخدوش است برای خواندن ولی اسم عزیزان وبزرگان زیادی از سران پنجستون در این حکم نوشته برای مسیولیت آن زمان وبرای اداره بخش مرکزی داده شده و حکمی امضا شده. در سال ۱۳۴۳ ه‍.ش محدوده کنونی استان ایلام به عنوان فرمانداری کل شامل شهرستان‌های ایلام، دره‌شهر، دهلران و مهران بخشی از استان کرمانشاه به تصویب هیئت وزیران رسید.

در فروردین ۱۳۵۳ ه‍.ش پس از تصویب هیئت وزیران فرمانداری کل ایلام شامل فرمانداری‌های ایلام، دره‌شهر، مهران و دهلران به استان ایلام تبدیل شد. در سال‌های بعد به ترتیب فرمانداری‌های شیروان و چرداول، آبدانان، ایوان، ملکشاهی و سیروان در پیکره سرزمینی استان ایلام ایجاد شدند.

نقاط شهری استان ایلام که مرکز آن ایل پنجستون ودهبالایی وبقیه خاندان ذکر شد بالا تشکیل داده عبارت‌اند از:

آبدانان
آسمان آباد
ارکواز
ایوان
بدره
پهله
توحید
چوار
دره‌شهر
دهلران
سرابله
صالح آباد
لومار
مورموری
موسیان
مهران
میمه
ماژین
شباب
بلاوه
جعفرآباد ایلام
در مهر ماه سال ۱۳۹۱ ه‍.ش شیروان و چرداول، در، تقسیمات کشوری در ایران به دو شهرستان، شیروان و چرداول، به مرکزیت سرابله، و سیروان به مرکزیت لومار، تقسیم شد و همچنین در تیر ماه سال ۱۳۹۲ با مصوبه هیئت دولت شیروان چرداول رسماً، به نام چرداول تغییر نام یافت و بخش بدره از شهرستان دره شهر جدا گردید و به شهرستان بدره ارتقاء یافت. در دی ماه ۱۳۹۸، هلیلان نیز از چرداول انتزاع یافت و مستقل شد.

اقلیم
ایلام در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه‌گرم و نیمه‌مرطوب قرار گرفته‌است. ناحیه شهری ایلام به علت وجود باغات وچشمه سارهای ایل دهبالایی و ایل پنجستون به یک بهشت واقعی تبدیل گردیده و هنوز از این باغات استفاده میشود و این استان از استان‌های جنگلی ایران است. شمال استان دارای اقلیم کوهستانی و زمستان‌هایی سرد است اما در جنوب این استان دشت‌های وسیع وجود دارد با تابستان‌هایی گرم.[نیازمند منبع] شاخص گردشگری استان ایلام در طول سال دارای تنوع زیادی است به گونه‌ای که در فصل گرم سال مناطق شمالی استان از نظر اقلیمی دارای وضعیت مطلوب و مناسب است و در فصل سرد سال این روند تغییر می‌یابد و مناطق گرمسیری میمگ گلم زرد سر گچله سرنی کل داربلوط لیوزن کلگ وچل ورزرین بان دوستعلیپاکل. بان موسیبان بیجانواورهآقا میرحمگه ریوروا زیلعلی مار گزگنی پهنپاچالهدریو چم پاشا پلکو مله سرخ حاجی بیگ شروانو خرمیان کلجیسان گره چگاه گولگ .درکبان غار زیبا زینگان سرزنان نیوتروانمیزر وسرسر کمردوش سفید گلم اب چرخه لان دیوار زیبا وبا نشاط نقاشی شده نقاش ماهر خدای بزرگ کوه خلیفه واثار هویدا وکاملاآ دیدنی دروازه خروجی بین ایران و عراق در دوران قاجار در منطقه قشلاقی زیبای سرنی واثارتاریخی دوران سلاطین تنگه نیاز و آثار کاملآ زنده قنات دشت صالح اباد رودخانه زیبا ودلنشین گدار خوش اثار بسیار عزیز نشاندار سنگ نوشته تخت خان کوه مشرف به مرز عراق بلوان کوه نقاشی شده سمور منطقه متلوان که درغرب و جنوبی استان ایلام دیده میشود و در این موقع از سال از شرایط طضاقلیمی مطلوب برخوردارشده ومناطق شمالی استان شرایط نامناسب اقلیمی را تجربه می‌کند. در مجموع ماه‌های مارس، آوریل، می، اکتبر و نوامبر استان ایلام شرایط مساعدتری برای جذب گردشگر دارد.

جغرافیا
استان ایلام در غرب ایران قرار دارد و با وسعت ۲۰٬۱۳۳ کیلومتر مربع و ۱٫۲ درصد مساحت، بیست و دومین استان ایران از نظر وسعت محسوب می‌شود. این استان به غیر از نواحی جنوب غربی آن، مشتمل بر کوهستان‌های بسیار رفیع و در هم تنیده‌ای است که از چین‌خوردگی‌های متعدد و موازی تشکیل شده‌است. وسعت این کوهستان‌ها در شرق و شمال شرق ایلام چنان بزرگ است که مجالی به ایجاد دشت‌های میان کوهی نداده‌است.نیازمند شفاف‌سازیاین رشته‌کوه‌ها عموماً از شمال غربی به سوی جنوب شرقی امتداد یافته‌اند.

ناهمواری‌ها
ناهمواری‌های استان در قسمت‌های شمال و شمال شرقی با دامنه‌های پرشیب و مرتفع و دشت‌های میان‌کوهی کم‌وسعت دیده می‌شود و در قسمت‌های جنوب و جنوب غرب به صورت دشت‌های باز و پهناور است. بیش از هفتاد درصد استان کوهستانی است. چین‌خوردگی‌های استان، موازی، منظم و جنس آن‌ها رسوبی و بیشتر از نوع آهک و گچ است. بخصوص کوه بانسر- بلوان کولگ دارای این معادن میباشند در شمال و شمال شرق استان می‌توان کوه‌ای مانشت، سیوان،بانکول قلارنگ کرمروقلاجه، لنه چرمین خرمه پیوان کله جمن را نام برد

کوه‌ها
سلسله ارتفاعات کبیرکوه
ارتفاعات دینارکوه، اناران، سیاه کوه
رشته کوه‌های کم ارتفاع مرزی غرب پشتکوه مشرف بر دشت‌های بین‌النهرین
ارتفاعات مانشت کوه رنو مسلط بر دشت ایوان
کبیرکوه یکی از ارتفاعات مهم پشتکوه با سیطره‌ای عظیم از سمت جنوب به جلگه خوزستان ختم می‌شود. بلندترین قلهٔ آن، کان صیفی در منطقهٔ ورزرین نام دارد که ۳٬۰۶۲ متر ارتفاع دارد قسمتی از دامنه‌های کوه مذکور دارای جنگل‌هایی است که غالب درختان آن را بلوط تشکیل می‌دهد. دامنه‌های شرقی کبیرکوه با شیب تند، و در دره‌های ژرف و پرآب به رود سیمره منتهی می‌شود و دامنه‌های غربی آن که مشرف به نواحی مرزی ایران و عراق را تشکیل می‌دهند؛ دارای منابع نفتی و ذخایر زیرزمینی فراوان است. رشته‌کوه کبیرکوه در محل به نام کور معروف است. این رشته‌کوه یکی از بزرگ‌ترین و منظم‌ترین کوه‌های زاگرس غربی است. طول این رشته‌کوه در حدود ۱۶۰ کیلومتر و عرض آن بین ۶ الی ۷ کیلومتر است. این کوهستان مانند دیواری عظیم در سراسر منطقهٔ پشتکوه در جهت شمال غرب- جنوب شرق امتداد یافته‌است

از دیگر ارتفاعات استان دینارکوه بین آبدانان و دهلران واقع شده و به موازات کبیرکوه امتداد یافته‌است و بلندترین نقطهٔ آن ۲٬۶۰۰ کیلومتر از سطح دریا ارتفاع دارد.کوه‌های دیگر استان ایلام در شمال و شرق استان عبارتند از:

کوهایرنو شره زول بین ایوان و چوار بانکول بین ایوان و چرداول، قلهٔ مانشت بین ایلام، کارزان و ایوان، کوه‌های بایه، نسار بلالر تل وال سیورگیری
ساج اَو گِل بیو در شهرستان ایوان، سیوان کوه بین شیروان و بدره، کوه لِنهچرمین بین چرداول و رشته‌کوه‌های زردلانهلیلان رشته‌کوه مرتفع قلاجه خرمهکله جمن. پیوان بین استان ایلام و کرمانشاه واقع شده‌است

کوه‌های غرب و جنوب غربی استان ایلام عبارتند از:

کوه‌های کوِلگ،که در دامنه غربی ایلات بزرگ دهبالایی ‌پنجستون است وشکارگاه عظیم وتاریخی این دوایل بزرگ است دامنه غربی کولگ منتهی به شهرهای ترساقجسان مندلی بدره عرق می‌باشد ودشتهای پر نقش ونگار لقامکن پلکانه توه موگه بن بلالکه هشیمه چک ابد نیوه پیچ وجود دارد که عالمی در آن دیده میشود ومرطع و محل قشلاق این دو ایل است سیاه‌کوه، در دل جغرافیای ایل پنجستون بر این نوحی قاضیگری میکند براسمانیاکیلس هم متعلق به ایل پنجستون میباشد نخچیرکوه،کلاح فرج- تختخان- سمور- این کوها هم در قباله ثبتی ایل پنجستون هستند وقسمت غربی نخجیر متعلق به مردم عزیز عالی بیگی میباشد کوه سرخ، انجیرکوه، تونه کوه، کوه‌های بولی، میمک وکاوران شالگان ، اناران بی‌وره، پشمین در ملکشاهی، خوشادل در ملکشاهی، بلوطستان بَلستان کوه دنه و کاسه ماس.کوه عزیز کرگسیورمشرف به دشت امیر آباد وگلان بانشیر کن بز

بین مرز ایران و عراق در استان ایلام رشته‌کوه‌های کم ارتفاع همرین واقع شده‌است که از بهرام‌آباد در مهران آغاز می‌شود و تا جلگه خوزستان ادامه دارد.
کوه قلاقیران واقع در مسیر قلمرو ایل پنجستون وایل بزرگ ارکوازی ایلام واقع شده در منطقهٔ جنگلی ششدار قرار دارد که مردم ایلام از آن به عنوان کوهی نمادین یاد می‌کنند.
دشت‌های استان ایلام
استان ایلام علاوه بر کوهستان‌های مذکور که محل چرای عشایر منطقهٔ استان ایلام و بعضی از استان‌های همجوار هستند دارای دشت‌های وسیع و حاصلخیزی چون دشت عباس، دشت موسیان، دشت دهلران، دشت مهران ودشت شیخ الیاس درگلان دشت هلیلان و دشت ایوان است که به شکل لوزی واقع شده و دارای خاک حاصلخیزی است. دشت‌های چالاب، محسن‌آباد، امیرآباد، ودشت زیبا وتفریگاه ایلات این دیار درکبان گُلان، و هجدان دشت وامام زاده علی صالح در آن هست که متعلق به ایلات پنجستون ودهبالایی است – ، آسمان‌آباد و دره‌شهر از دیگر دشت‌های مهم این استان هستند که علاوه بر رونق کشاورزی دارای تپه‌های باستانی بوده و آثار تاریخی زیاد و گورهای قدیمی در این منطقه فراوان یافت می‌شود مثل سنگ نوشته قوچعلیچگا ترکاشان تپه گل وهار قلعه توتقلعه فلاحتیقلعه مالیه در بستر ایل پنجستون ودهبالایی که بیان‌گر وجود کانون‌ها و اجتماع جوامع بشری در این استان بوده‌است.

رودخانه‌های ایلام
به علت کوهستانی بودن استان ایلام و ریزش‌های مناسب برف و باران، رودخانه‌های کوچک و بزرگی در این ناحیه جریان دارند که منبعی برای آبیاری زمین‌های زراعی و سدسازی و آب آشامیدنی استان هستند. بیشتر آن‌ها از کبیرکوه سرچشمه می‌گیرند که دو دسته‌اند:

۱- رودخانه‌هایی که از رشته‌کوه کبیرکوه و دیگر ارتفاعات این استان سرچشمه می‌گیرند و به سوی خاک عراق در غرب استان در جریان هستند که علاوه بر آبیاری زمین‌های کشاورزان منطقه، وارد مرز عراق شده و اراضی مندلی و بدره و زرباطیه و عماره در عراق را آبیاری می‌سازند. مسدود کردن آب این رودخانه‌ها در دوران قاجارها و پهلوی و جلوگیری از جاری شدن آن‌ها به خاک امپراتوری عثمانی و عراق امروزی، باعث تنش‌ها و زد و خوردهایی بین بومیان محلی با عثمانیان و عراقی‌ها شده بود که در نهایت موجب دخالت دولت‌های طرفین در ماجرا گردیده‌است

مهم‌ترین رودهایی که از ارتفاعات ایلام سرچشمه می‌گیرند و به سوی خاک عراق جریان دارند عبارتند از رودخانه گراب که از چشمهای بسیار زیبای هفت چشمه چشمه ماهیکنگر. دول بانقلان بیل ورالولان چالسرا چشمه قلقل ونام باغ ومهدی آباد چشمه سرطافپل شاو و رودخانه زیبا و تاریخی و گردشگری غار زیبای زینگان که از کوه باعظمت خلیفه سرچشمه میگیرد متعلق به ایل پنجستون میباشد با ورد از کوه خلیفه وخروج آن به خاک عراق است رودخانه گدارخوش که باغات انگور وبقیه صیفیجات آن مثال زدنی است از کوهای زمزمان گموه چال قاسم وچم کیوانو سر چشمه میگیرد وبا پیوستن بقیه رودخانهای مجاور سر زمین عراق را سر سبز میکند گنگیر که از محلی به نام سراب ایوان و از کوه‌های شره زول مانشت سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن شعبات فرعی، دشت ایوان را آبیاری می‌سازد و با پیچ و خم‌های زیاد و زیبایی خاصی به طرف سومار جریان می‌یابد و آن گاه وارد خاک عراق شده و به شهر مندلی عراق وارد می‌شود. فریا استارک در کتاب خود از ماهی‌های درشت اندام این رودخانه یاد کرده‌است.

یکی دیگر از رودخانه‌های این حوزه رود کنجان چم است که از ارتفاعات کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از امیرآباد و مهران، وارد خاک عراق می‌شود. رودخانه چنگوله از ارتفاعات کبیرکوه سرچشمه می‌گیرد و پس از آبیاری اراضی مسیر خود، وارد خاک عراق شده و منطقهٔ باغ ساهی عراق را در بر می‌گیرد. رودهای دیگر چون دویریچ رودخانهٔ میمهچیغا گلم سبز شوهان پس از مشروب ساختن اراضی کشاورزی در مسیر خود، وارد خاک عراق می‌شوند.

۲- رودخانه‌های حوضه آبریز رودخانه کرخه که از ارتفاعات شرق و شمال شرق کبیرکوه سرچشمه گرفته و به سوی شمال و شرق کبیرکوه در جریان هستند، و این رودخانه‌ها اکثراً پس از طی مسافت کوتاهی وارد رودخانهٔ پرآب سیمره در شرق کبیرکوه و شرق استان ایلام می‌شوند.

رودخانه‌هایی که از کبیرکوه و سایر کوه‌های شرق و شمال شرقی ایلام سرچشمه می‌گیرند و شعبات اصلی رودخانه سیمره در ایلام را تشکیل می‌دهند عبارتند از: رودهای چزمانچنارهشیروان و چرداول آب شیخ مکان، رود سیکانآب زنگوان

مهم‌ترین و پر اّب‌ترین رودخانهٔ ایلام، سیمره است که اسم قدیم آن اوکنو یا اوقنو و نزد یونانیان کواسپس یا خئوپس بوده که سرچشمهٔ این رودخانه دامنه‌های غربی کوه الوند در استان همدان و منطقهٔ نهاوند است که با نام گاماسپ و پس از عبور از کنگاور، صحنه و بیستون به کرمانشاه می‌رسد و در آن‌جا با دریافت شعبه قره‌سو در شمال شرقی ایلام وارد استان می‌شود و پس از عبور از شرق ایلام با نام سیمره با جهتی شمال شرقی، به جنوب غربی مرز استان ایلام و استان لرستان را تشکیل می‌دهد و در منطقهٔ پلدختر با دریافت شعبه مهم کشکان وارد استان خوزستان می‌شود و از آن پس کرخه نام می‌گیرد. به‌طور کلی ۱۳ رودخانه با ظرفیت ۱٫۸ میلیارد متر مکعب آب در سال در حوزهٔ جغرافیایی استان ایلام وجود دارد.

آبشارها
مقالهٔ اصلی: آبشارهای استان ایلام
دراستان ایلام تعداد محدودی آبشار وجود دارد ازجمله آبشار زیبا اما در بخش ملکشاهی آبشارهای بانلیوله ورنگ چم اب رودخانه گراب بالا تر وپایین روستای چم اب که تعداد دها آسیاب آبی به نامهای آسیاب خندان متعلق به خاندان قیطاسی میباشدآسیاب گریان متعلق به خاندان میرزا کرمی وسوخته میباشدآسیابقلا لان متعلق به خاندان صید جعفر حدادی میباشدآسیاب سر کلیه که متعلق به خاندان . سوخته وخدایاری می‌باشد اسیاب چومولا یا نامدار متعلق به خاندان یوسفی وسلیمانی میباشدآسیاب گردل متعلق به خاندان زین العابدین یا زینگه استآسیاب قره که متعلق به خاندان شکربیگی هفت چشمه میباشدواسیاب چشمه بیمار که متعلق به خانوادهای یوسفی بودهآسیاب موسی که متعلق به خاندان خیرالهی چم ابآسیاب دارابیگ متعلق به خاندان دارابی چم اب استآسیاب میولا هم متعلق به خاندان خولی در چم اب میباشدواسیاب سرنی معروف به چغاه دوسر که متعلق به ملا یاره محمدی می‌باشد و یک آسیاب دیگر هم واقعه در محله در آسیاب سرنی متعلق به خاندان محمدی سرنی میباشد واسیاب دیگر در منطقه شأن کبود متعلق به مردم سرنی میباشد اسیاب سراب ایلام که متعلق به دولت بوده ☘️ واسیاب☘️ چشمه سرخ یا زینگان که متعلق به خاندان نصرالهی میباشد که از کوهای شاه نخچیر وخلیفه و گجان وشلم ومیلیه کو وسیه چل وچشمهای زیبای بی بی قوناغه چشمه عزیز سراب ایلام وچشمه های در داخل ایل پنجستون وایل دهبالایی است در بالا معرفی شده اند سر چشمه میگیرند ومتعلق به مردمان ایل پنجستون ودهبالایی بوده وچون از بنیانگذاران شهر ایلام هستند و بعضی از این اسیابها حدود سابقه ۳۰۰سال خدمت دارند ومتلق به قوم ریزوند بوده در این سر زمین زندگی کردن الان توسط محیط زیست و فاضلابی تبدیل به آلودگی شده هر کدام فضای طبیعی دلنشینی را داشته اند؛ که با وجود محدودیت و سختی دسترسی به آن‌ها جاذب جمعیت هستند. ازجمله این آبشارها می‌توان به آبشار هفت آسیاب و ماربره در دره‌شهر اشاره نمود.

پوشش گیاهی
ایلام به واسطه قرار گرفتن در دامنه‌های غربی رشته‌کوه زاگرس از لحاظ پوشش گیاهی، تحت تأثیر آب و هوای منطقه و میزان ریزش‌های جوی قرار دارد و بدین سبب در مناطق کوهستانی و ارتفاعات شمال، شمال غربی، شمال شرقی و نواحی کبیرکوه وبقیه کوهای نام برده دارای پوشش گیاهی مناسبی است. این جنگل‌ها عمدتاً جزو جنگل‌های مناطق خشک و نیمه خشک رشته کوه زاگرس است. وسعت جنگل‌های ایلام حدود ۵۰۰ هزار هکتار برآورد می‌شود. این جنگل‌ها از گونه‌های مختلف شامل: درختان بلوط ☘️ون☘️ -کیکم شنملو☘️تایو تکنس☘️گوونگویج☘️بلالویک ارجن گز کرف ازبوهچویررنان تروگی نیلوفرمیناکتیری☘️گلحیروسوسن گلکنگربرزاونگیانجیر کوهیبو مادرانشیرقتگانپینه کوهیشنگشملیهگیلاغه گل کو کمه بیله هرکمامگل وارونه نان خوامیره نخه که بیشترین پوشش گیاهی را در استان … تشکیل شده‌است. جنگل‌ها و مراتع استان به دلیل جلوگیری از فرسایش، جذب رطوبت، تأمین نیازهای سوختی، ایجاد تعادل در طبیعت، ایجاد مکانی مناسب برای تعادل وحوش و نیز استفاده‌های دارویی، صنعتی و خوراکی و مسائل زیست‌محیطی استعداد فراوانی دارند.

مراتع استان ایلام یک میلیون و ۱۶۴ هزار هکتار است که نیمی از مراتع استان از نظر پوشش گیاهی فقیر و نیم دیگر متوسط و غنی هستند.
موقعیت:
کرمانشاه
لرستان شمال عراق
شرق ایلام غرب
جنوب
خوزستان
منابع زیرزمینی استان
بیش از نود درصد منابع نفتی و گاز غرب کشور و یازده درصد منابع شناخته شده نفت و گاز ایران در استان ایلام قرار دارد. همچنین این استان در جایگاه دوم منابع نفت و جایگاه سوم منابع گاز کشور است.

تاریخ
پیش از اسلام
این سرزمین، بنا به اسناد تاریخی فراوان، بخشی از کشور عیلام باستان که پایتخت آن در شوش دانیال بوده که در ۶۴۰ سال پیش از میلاد به دست آشوربانی‌پال تصرف شد. در کتیبه‌های بابلی، عیلام را آلامتو” یا آلامخوانده‌اند؛ که به قولی به معنای کوهستان یا “کشور طلوع خورشید جمع آوری این مطالب بالا توسط حجت اله جلالیان
صورت. گرفته

پاسخ